musiconline blog

Arşe yani bilinen adıyla keman yayı, iki ucu arasında kıl gerilmiş bir çubuk olarak tarif edilebilir. :) musiconline olarak bu yazımızda; yaylı çalgıların bir nevi eli ayağı mahiyetinde olan arşenin, bölümlerine, alırken dikkat edilmesi gerekenlere, bakım ve korunması için yapılması gerekenlere değindik.

Arşenin bölümleri;

Kıl: Doğal ve yapay olarak ikiye ayrılırlar. Doğal yay kılı at kuyruğundan yapılır. Daha net ses verir ve kullanım süresi yapay kıllara göre çok daha uzundur. Yapay kıllar ise plastik malzemelerden üretilmektedir. Sürtünmeyle kıl miktarı ve ses parlaklığı zamanla azalır.

Topuk (Dip): Kılların baş kısmının bağlandığı parçadır. Aynı zamanda arşenin elle tutulacağı yer dip kısmıdır.

Burgu: Arşenin dip kısmında bulunur. Kılların gerginliğini ayarlamayı sağlayan vidadır.

Sarma: İşaret parmağının ileri-geri kaymaması için, yay çubuğunun dip bölgesinde yer alan madeni, plastik veya metal malzemeden yapılan kısımdır.

Çubuk: Özel ağaçlardan yapılır ve uca doğru incelen bir yapısı vardır. Orta kısmında bulunan eğim yaya esneklik kazandırır. Kullanılan ağacın çeşidine göre arşenin değeri ve ağırlığı değişmektedir.

Uç: Kılların üst kısımda tutturulduğu, aynı zamanda yay çubuğunun en ince bölgesidir. Uç kısmında genellikle fildişinden yapılmış bir parça yay başlığına yapıştırılmıştır. Bu parça, başlığının çatlamasını önler. Aynı zamanda kılların düzgün durmasını sağlar.

Arşenin bir parçası olmasa da, kılların tellere kolaylıkla sürtünmesini sağlamak için reçine kullanılmalıdır.

Keman yayı seçerken dikkat edilmesi gerekenler

• Standart bir keman yayının ağırlığı 60 gramdır. Arşe, ne çok ağır ne de hafif olmalıdır. Yayın ağırlığının belirlenmesi kişinin kendisine bağlıdır. Bu yüzden arşe mutlaka deneyerek alınmalıdır.
• Yay kıllarının tam olduğundan emin olunmalıdır. Misina ya da at kılından üretilmiş yay kılları zamanla kopacaktır. Doğal yay kılı tercih edilirse kopma miktarı azalacağından daha uzun yıllar kullanılabilir.
• Yay düz bir görünüme sahip olmalıdır. Sağ ve sola yamulmalar olmamalı, kavisli olup olmadığına dikkat edilmelidir.

Profesyonel düzeyde keman çalıyorsanız arşenin yapımında kullanılan malzemeler doğru tonlar için çok önemlidir. Kaliteli bir arşenin çubuk bölümünde Pernambuk ağacı kullanılır. Bu ağaç dünya üzerinde sadece Brezilya’nın Atlantik Ormanları’nda yetişmektedir. Yay kılları için ise Moğolistan ile Çin sınırında yaşayan atlar tercih edilmektedir. Sebebi ise burada yaşayan atların kıllarının genellikle aynı kalınlıkta ve daha dirençli olmasıdır.

Keman yayının bakımı ve koruması

• Yayın esnekliğini korumak için kullandıktan sonra kıllar gevşetilmelidir.
• Çalışmadan sonra yay kuru bir bezle silinmelidir.
• Yay kılları azaldığında yeni kıllar ile değiştirilmelidir.
• Keman yayının burgu yuvaları zaman içinde aşınabilir. Bu durumda kıllar istenen frekansta gerili kalamazlar. Böyle bir durumda da arşe bakıma alınmalı veya yenilenmelidir.

Kemandan iyi bir ses elde etmek için kemanımızın kalitesi kadar keman yayının kalitesi de büyük önem taşımaktadır. Doğru tonları yakalayabilmek için iyi bir arşe seçimi yapmalıyız. Bu yazımızda keman yayının bölümlerinden, nasıl seçileceğinden ve nasıl korunacağından bahsettik. Dilerseniz diğer blog yazılarımıza da göz atabilirsiniz.

musiconline’ın yeni hizmetlerinden ve yazılarından anında haberdar olmak için haftalık bültenimize abone olmayı unutmayın :)